ایزو ۱۴۰۰۱ (استاندارد مدیریت زیست محیطی)
ایزو ۱۴۰۰۱ شناخته‌شده‌ترین استاندارد بین‌المللی سیستم مدیریت محیطزیست در سراسر جهان است. شرکت‌های مختلف می‌توانند، صرف‌نظر از بزرگی و کوچکی یا زمینه فعالیتشان، برای اخذ ایزو ۱۴۰۰۱ به مجموعه‌هایی که کار صدور ایزو ۱۴۰۰۱ را انجام می‌دهند، مراجعه کنند. برای دریافت ایزو ۱۴۰۰۱ توجه به اصول کلیدی این استاندارد از جمله نیاز به تعهد مدیریت ارشد، شناسایی جنبه‌ها و اثرات زیستمحیطی فرایندهای مختلف سازمان و تعیین اهداف مجموعه ضروری است.
آنچه در این مطلب می‌خوانید:
- ایزو ۱۴۰۰۱ چیست؟
- گواهینامه ایزو ۱۴۰۰۱ چیست؟
- آخرین ورژن ایزو ۱۴۰۰۱
- متن استاندارد ایزو ۱۴۰۰۱ ویرایش ۲۰۱۵
- الزامات ایزو ۱۴۰۰۱
- مراحل اخذ ایزو ۱۴۰۰۱
- سازگاری و ترکیب ایزو ۱۴۰۰۱ با ایزو ۹۰۰۱
- مزیت دریافت پکیج IMS به جای گواهینامه ایزو ۱۴۰۰۱
- مزایای اخذ ایزو ۱۴۰۰۱ چیست؟
- اخذ ایزو ۱۴۰۰۱ از چه مراجعی امکان‌پذیر است؟
- سری استاندارهای iso14000
- اهداف استاندارد ایزو ۱۴۰۰۱
- چرا اخذ استاندارد زیستمحیطی ضروری است؟
- جمع‌بندی
- سوالات متداول
- از کجا گواهینامه ایزو ۱۴۰۰۱ بگیریم؟
ایزو ۱۴۰۰۱ چیست؟
ISO 14001 استانداردی بین‌المللی برای طراحی و پیادهسازی یک سیستم مدیریت زیستمحیطی (EMS) است. الزامات ISO 14001 چارچوب‌ها و دستورالعمل‌هایی را برای ایجاد یک سیستم مدیریت زیستمحیطی موفق و تاثیرگذار پیشنهاد می‌کنند.
اخذ گواهینامه ایزو ۱۴۰۰۱ نشان می‌دهد که فعالیت کسب‌وکار شما مطابق با قوانین حفاظت از محیطزیست است. گرفتن ایزو ۱۴۰۰۱ به شرکت‌ها در دستیابی به بازارهای جدید و تقویت روابط با مشتری‌ها، سازمان‌های همکار و فعالان محیطزیست کمک می‌کند. هر کسب‌وکاری، با هر تعداد نیرو و با هر زمینه فعالیت می‌تواند گواهینامه استاندارد ۱۴۰۰۱ را دریافت کند و از مزایای آن بهره‌مند شود.
گواهینامه ایزو ۱۴۰۰۱ چیست؟
همان‌طور که گفتیم ایزو ۱۴۰۰۱ استانداردی جهانی است که الزامات یک سیستم مدیریت زیستمحیطی (EMS) مؤثر را توضیح می‌دهد. گواهینامه ایزو ۱۴۰۰۱ روی پنج عنصر کلیدی تمرکز دارد:
- سیاستهای زیستمحیطی
- برنامهریزی درست برای حفاظت از محیطزیست
- اجرایی کردن به موقع سیاستهای زیستمحیطی
- انجام اقدامات لازم جهت اصلاح مولفه‌ها و فرایندهای ناسالم
- نظارت توسط مدیریت
برای گرفتن ایزو ۱۴۰۰۱، باید مدارکی ارائه دهید که ثابت کند سیستم مدیریت زیستمحیطی شرکت شما در حال اجرای الزامات این استاندارد است. اگر هنوز موفق نشده‌اید همه الزامات زیستمحیطی را به طور کامل در مجموعه خود پیادهسازی کنید، باید اسنادی ارائه کنید که نشان‌دهنده برنامه‌های آینده شرکت شما برای پیادهسازی این الزامات باشد. سازمان‌ها می‌توانند از گزارش‌‌پیشرفت‌های معمول با محوریت بهبود عملکرد زیستمحیطی و پایداری محصولات شرکت، برای اخذ ایزو ۱۴۰۰۱ استفاده کنند.
تیم مدیریتی هر شرکت به‌عنوان مرجع اصلی برند خود باید از استراتژی‌های ISO 14001 آگاه باشد تا بتواند فرایندهای مختلف را در جهت برآوردن اهداف زیستمحیطی شرکت سازماندهی کند و نتایج را برای جلب رضایت مشتری ارائه کند.
آخرین ورژن ایزو ۱۴۰۰۱
کمیته فنی ISO/TC 207 آخرین بار در سال ۲۰۱۵ متن استاندارد ISO 14001 را بازنگری و جایگزین نسخه ۲۰۰۴ آن کرد. ISO 14001:2015 با استفاده از تعاریف زیستمحیطی ملموس‌تر، می‌تواند به طور کامل یا جزئی برای بهبود سیستماتیک مدیریت زیستمحیطی مورد استفاده قرار گیرد و سطح بالاتری از استاندارد را به شرکت‌ها ارائه بدهد.
متن استاندارد ایزو ۱۴۰۰۱ ویرایش ۲۰۱۵
نسخه ۲۰۱۵ استاندارد ISO 14001 از سازمان‌ها می‌خواهد به مقررات جدید و سخت‌گیرانه‌تر زیستمحیطی پایبند باشند؛ به‌عنوان‌مثال، تلاش برای بهینه کردن چرخه عمر یک محصول و کاهش تأثیرات منفی آن بر محیطزیست برای اخذ گواهینامه ایزو ۱۴۰۰۱ جدید ضروری است.
طبق الزامات نسخه به‌روزرسانی شده، تولید محصولات و ارائه خدمات باید در راستای اهداف زیستمحیطی تعیین شده توسط سازمان انجام شود. بزرگ‌ترین تغییر ISO 14001 نسخه ۲۰۱۵ افزودن الزامات جدید برای تعامل مدیریت سیستم با اشخاص ثالث و مدیریت ریسک مطابق با تأثیرات زیستمحیطی شرکت است. این نسخه به داده‌های عددی و مستندات بیشتری نیاز دارد تا بتواند یک سیستم مدیریت زیستمحیطی کارآمد را اجرا کند و در مجموعه موثر واقع شود.
الزامات ایزو ۱۴۰۰۱
برای دریافت گواهینامه ایزو ۱۴۰۰۱ سازمان شما باید مجموعه‌ای از پیش‌نیازها را داشته باشد. گام اول این پیش‌نیازها طراحی یک خط‌مشی زیستمحیطی توسط مدیریت سازمان است. در گام بعدی سازمان باید اطمینان حاصل کند همه نیروهایی که در بخش‌های مختلف این مجموعه فعالیت می‌کنند، خود را ملزم به حرکت در مسیر این خط‌مشی می‌دانند.
البته در این مسیر هرکدام از پرسنل وظایف فردی‌ای هم بر عهده دارند. این وظایف شامل تعهد داوطلبانه و بهینه‌سازی اقدامات برای حفاظت از محیطزیست در همه فرایندهای از جمله فرایندهای تولید و توزیع محصولات است. علاوه بر این، کسب‌وکار شما باید الزامات قانونی و نظارتی مربوط به فعالیت‌ها، محصولات و یا خدمات را هم شناسایی و رعایت کند. در ادامه نمونه‌ای از الزامات مورد نظر که باید به طور منظم بر رعایت آن‌ها نظارت داشته باشید، آورده شده‌اند:
- مشخص کردن محدوده سیستم مدیریت زیستمحیطی
- تدوین سیاستهای زیستمحیطی برای مجموعه
- ارزیابی ریسک‌های احتمالی و بررسی فرصت‌های پیش رو برای مدیریت زیستمحیطی
- ارزیابی جنبه‌های زیستمحیطی فعالیت‌های مختلف مجموعه
- تدوین اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت زیستمحیطی برای مجموعه و برنامهریزی برای دستیابی به آن‌ها
- طراحی رویه‌های کنترل عملیاتی
مراحل اخذ ایزو ۱۴۰۰۱
همان‌طور که قبل‌تر اشاره شد شرکت‌های مختلف، صرف‌نظر از بزرگی و کوچکی یا زمینه فعالیتشان، می‌توانند اقدام به اخذ گواهینامه ۱۴۰۰۱ کنند. مراحل پیادهسازی و اخذ این گواهینامه شامل موارد زیر است:
- تعریف اهداف و مقاصد
- زیستمحیطی شرکت
- آموزش الزامات استاندارد ایزو ۱۴۰۰۱
- مستندسازی و پیادهسازی الزامات ۱۴۰۰۱
- ممیزی اقدامات انجام شده
- صدور گواهینامه از مراجع صدور معتبر
در کنار این مراحل، شما باید فرآیندها و رویه‌هایی مخصوص، مطابق با استانداردهای سیستم مدیریت زیستمحیطی، برای بهبود عملیات سازمان خود طراحی کنید. چندین فرآیند اجباری وجود دارد که باید در لیست این دستورالعمل‌ها گنجانده شود و در صورت نیاز، هر شرکت می‌تواند مواردی دیگر را نیز به صورت اختیاری به آن اضافه کند.
توصیه میشود در این مرحله، برای طراحی بهتر مسیر و دریافت مشاوره رایگان، با همکاران ما در مجموعه EIQM تماس بگیرید. بعد از طراحی روند زیستمحیطی درون‌سازمانی و دریافت مشاوره جهت صدور و پیادهسازی دستورالعملهای این استاندارد، شما سوابق لازم برای طی کردن ادامه مراحل و اخذ گواهینامه را دارید.
سازگاری و ترکیب ایزو ۱۴۰۰۱ با ایزو ۹۰۰۱
اخذ ایزو ۱۴۰۰۱ در کنار اخذ گواهینامه سایر استانداردهای شناخته‌شده و معتبر، بر اعتبار کسب‌وکار شما می‌افزاید. از جمله این استانداردها، می‌توان به یکی از استانداردهای سیستم مدیریت کیفیت به نام ایزو ۹۰۰۱ اشاره کرد. این استاندارد از جنبه‌های مختلف با ایزو۱۴۰۰۱ سازگار و بنابراین برای ادغام در سیستم‌ها و فرایندهای مدیریتی موجود ایده‌آل است.
همان‌طور که می‌دانید استاندارد ایزو ۱۴۰۰۱ بر دستورالعملهای لازم برای راه‌اندازی یک سیستم مدیریت زیستمحیطی موثر تمرکز دارد و رعایت الزامات گواهینامه ایزو ۹۰۰۱ به سازمان شما کمک می‌کند تا کارایی و اثربخشی سیستم مدیریت کیفیت (QMS) خود را بهبود ببخشد. در این دو گواهینامه از تکنیک‌های مشابه بسیاری مثل تکنیک‌های بهبود مستمر استفاده شده است. همین تشابهات کمک می‌کند این استانداردها بتوانند برای دستیابی به یک سیستم مدیریت موثر ترکیب شوند.
مزیت دریافت پکیج IMS به جای گواهینامه ایزو ۱۴۰۰۱
گواهینامه IMS یا سیستم مدیریت یکپارچه سه سیستم مدیریت کیفیت (ایزو ۹۰۰۱)، مدیریت محیطزیست (ایزو ۱۴۰۰۱) و مدیریت بهداشت و ایمنی شغلی (ایزو ۴۵۰۰۱) را در یک سیستم مدیریت واحد، جامع و هماهنگ ترکیب می‌کند.
با اخذ گواهینامه IMS، به جای انجام ممیزی جداگانه برای هر استاندارد، فقط یک بار، یک ممیزی جامع انجام میدهید که به طور همزمان تمام الزامات خاص استانداردهای مورد نظر را پوشش می‌دهد. به این ترتیب مدیریت سیستم و نظارت بر آن را به‌صورت ساده‌تر، مطمئن‌تر و با صرفه‌جویی در وقت، هزینه و نیروی انسانی انجام میدهید.
مزایای اخذ ایزو ۱۴۰۰۱ چیست؟
از جمله مزایای پیادهسازی استاندارد ISO 14001 کاهش ضایعات، افزایش آگاهی کارکنان درباره محیطزیست، افزایش بهره‌وری انرژی در فرایندهای طراحی، تولید و پس از تولید، ایجاد ساختار سیستماتیک برای رعایت مقررات زیستمحیطی، افزایش رضایت مشتری، افزایش تعداد مشتری، مزیت رقابتی و ارائه تصویری مسئول نسبت به محیطزیست به جامعه است.
استانداردهای ایزو در سطح جهانی به رسمیت شناخته شده‌اند و انجام تجارت در خارج از کشور را ساده می‌کنند، زیرا نشان می‌دهند کسب‌وکار شما با مجموعه‌ای استاندارد از رویه‌ها اداره میشود و در زمینه حفاظت از محیطزیست مطابق استانداردهای جهانی عمل می‌کند. مجموع این عوامل به کاهش هزینه‌های شرکت کمک می‌کند و باعث بهبود عملکرد و گسترش کسب‌وکار میشود.
اخذ ایزو ۱۴۰۰۱ از چه مراجعی امکان‌پذیر است؟
صدور ایزو ۱۴۰۰۱ می‌تواند توسط مراجع صدور معتبر و بین‌المللی تحت اعتبار ASCB یا IAF انجام شود. گواهینامه ایزو ۱۴۰۰۱ تا سه سال قابل تمدید است، اما پس از آن باید برای صدور مجدد این گواهینامه با یک مرجع صدور معتبر در تماس باشید.
سری استاندارهای iso14000
iso 14000 مجموعه‌ای از استانداردها است که بر کاهش اثرات نامطلوب کسب‌وکارها بر محیط نظارت می‌کند. سری استانداردهای ISO 14000 که در سال ۱۹۹۶ توسط سازمان بین‌المللی استاندارد (ISO) معرفی شده بودند، در سال ۲۰۱۵ مورد تجدید نظر قرار گرفتند و اصلاح شدند.
اخذ این استانداردها کاملاً اختیاری است؛ اما آخرین نظرسنجی‌های سازمان جهانی استاندارد نشان می‌دهد در سال‌های اخیر اخذ گواهینامه‌های ISO 14000 در سرتاسر جهان با استقبال بالایی مواجه بوده است. این استقبال بالا به دلیل مزیت‌هایی است که شماری از آن‌ها را در بخش‌های قبل برشمردیم.
اهداف استاندارد ایزو ۱۴۰۰۱
در اینجا چند نمونه از اهداف و فرایندهای پیشنهادی ایزو ۱۴۰۰۱ ارائه شده است. یک سازمان ممکن است پیش از فرایند صدور ایزو ۱۴۰۰۱، در طراحی بخشی از سیستم مدیریت زیستمحیطی خود، از این اهداف بهره ببرد:
- کاهش ۱۰ درصدی ردپای کربن تولیدی طی ۵ سال آینده
- تعریف یک سیاست دورکاری برای کارمندانی که در خارج از شهر زندگی می‌کنند
- کاهش حداقل ۵ درصدی مصرف آب در سال جاری
- استفاده از فاضلاب با انشعابات مناسب
- کاهش ۱۵ درصدی ضایعات ارسالی به محل دفن زباله در سال جاری
- بازیافت تمام محصولات کاغذی در دفتر بعد از صدور ایزو ۱۴۰۰۱
- افزایش ۲ درصدی بهره‌وری انرژی در سال جاری
- جایگزینی همه لامپ‌های رشته‌ای با لامپ‌های LED
چرا اخذ استاندارد زیستمحیطی ضروری است؟
جلوگیری از پیامدهای منفی تاثیرگذار بر محیطزیست یا دست‌کم کاهش تاثیرات این پیامدها یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های کسب‌وکارها در عصر حاضر است. شرکتی که به دنبال دریافت ایزو ۱۴۰۰۱ است، به ارگان‌های مربوطه و مشتری‌ها و ذینفعان خود اطمینان می‌دهد که اقدامات لازم را برای کاهش اثرات نامطلوب زیستمحیطی به کار خواهد بست؛ به همین دلیل دریافت این استاندارد گامی مهم در جهت ارتقای روابط‌عمومی سیستم و تقویت روابط با مشتری‌ها است.
علاوه بر این، گواهینامه ایزو ۱۴۰۰۱ با کاهش احتمال وقوع حوادث از طریق اصلاح رویه‌های ساختاری و کاهش حق بیمه، موجب صرفه‌جویی در هزینه‌های شرکت شود. مجموعه این اقدامات در نهایت منجر به افزایش سود و گسترش کسب‌وکار میشود.
جمع‌بندی
ایزو ۱۴۰۰۱ یک استاندارد سیستم مدیریت زیستمحیطی (EMS) است که مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها را برای دستیابی به اهداف زیستمحیطی سازمان‌ها بیان می‌کنند. برای گرفتن ایزو ۱۴۰۰۱، باید مدارکی ارائه دهید که ثابت کند سیستم مدیریت زیستمحیطی شرکت شما در حال اجرای الزامات این استاندارد است. اگر هنوز موفق نشده‌اید همه الزامات زیستمحیطی را به طور کامل در مجموعه خود پیادهسازی کنید، باید اسنادی ارائه کنید که نشان‌دهنده برنامه‌های آینده شرکت شما برای پیادهسازی این الزامات باشد.
اخذ این استانداردها کاملاً اختیاری است؛ اما آخرین نظرسنجی‌های سازمان جهانی استاندارد نشان می‌دهد در سال‌های اخیر دریافت گواهینامه‌های ISO 14000 در سرتاسر جهان با استقبال بالایی مواجه بوده است. پس شما هم با رعایت استانداردهای بین‌المللی تلاش کنید تا از رقیبان خود عقب نمانید.
سوالات متداول
در این مقاله بررسی کردیم که iso 14001 یک استاندارد بین‌المللی برای مدیریت محیطزیست است که برای کاهش تأثیرات زیستمحیطی ناشی از انجام فعالیت‌های سازمانی استفاده میشود. در ادامه به برخی از سوالات متداول در مورد این استاندارد پاسخ می‌دهیم:
آخرین ورژن ISO 14001 در حال حاضر مربووط به سال ۲۰۱۵ است که به‌عنوان یک سیستم مدیریت محیطزیست شناخته میشود و شرکت‌ها و سازمان‌ها می‌توانند از طریق آن، سیاست‌ها، فرآیندها و روش‌های مدیریت محیطی خود را تعریف و اجرا کنند.
الزامات ISO 14001 مراحلی هستند که سازمان باید طی کند تا سیستم مدیریت محیطD خود را پیاده کند و عملکرد خود را بهبود بخشد. این الزامات به ترتیب عبارتاند از:
۱- تعیین محیطزیست سازمان
۲- تعیین سیاستهای زیستمحیطی
۳- برنامهریزی
۴- پیادهسازی و عملیات
۵- بررسی و ارزیابی عملکرد
۶- بازبینی مدیریت
۷- بهبود مداوم
اخذ گواهینامه و اجرای استاندارد ایزو ۱۴۰۰۱ دارای مزایای زیادی است که شامل موارد زیر میشود:
۱- بهبود عملکرد محیطی سازمان
۲- کاهش مصرف منابع طبیعی و انرژی
۳- کاهش پسماندها و آلودگیهای زیستمحیطی
۴- پیشگیری از تخریب منابع طبیعی
۵- افزایش رضایت مشتریان و جذب مشتریان جدید
۶- رعایت الزامات قانونی و مقررات محیطزیست
از کجا گواهینامه ایزو ۱۴۰۰۱ بگیریم؟
اولین نکته‌ای که برای دریافت گواهینامه انواع استانداردها باید به آن توجه داشته باشید این است که گواهینامه‌ای معتبر است که از مراجع صدور تحت اعتبار IAF یا ASCB صادر شود. پیش از عقد قرارداد و دریافت گواهینامه حتما بررسی کنید که نام مرجع صدور در لیست منتشر شده در سایت نهادهای نام‌برده قابل مشاهده باشد؛ در غیر این صورت گواهی فاقد اعتبار خواهد بود.
دومین نکته مهمی که باید به آن توجه کنید این است که برای دریافت خدمات مشاوره یا صدور باید به دفتری مراجعه کنید که دارای پروانه و مجوز رسمی دولتی در آن حیطه باشد تا امکان پیگیری و استیفای حقوق در صورت بروز هر گونه مشکل برای شما محفوظ بماند.
در صورت نیاز به هرگونه مشاوره و راهنمایی جهت دریافت گواهینامه ایزو معتبر می‌توانید از خدمات مشاوره رایگان مجموعه EIQM CET از طریق تماس با ما بهره ببرید.
